Christian Marclay - The Clock

 

Það skók mig ólýsanleg gleði þegar ég heyrði í útvarpinu (Rás 1 auðvitað) að Listasafn Íslands hefði fengið verk Christians Marclays The Clock til sýningar. Ég hafði nokkrum dögum áður lesið um að sýningu á verkinu í MOMA í New York væri að ljúka og datt ekki annað í hug en að ég myndi aldrei fá að líta það augum eins og svo margt annað í heiminum. Gerði mér mat úr því að lesa um hugmyndina að verkinu og sá ýmislegt annað um listamanninn á Youtube. Svo heyrði ég um sólarhingsopnun verksins þann 8. maí í Endastöðinni en var þá með önnur plön og komst ekki. En ég fór sunnudaginn 11. maí milli kl 12:05 og 14:35. Laugardaginn 24. maí milli kl 15:30 og 17:05. Fimmtudaginn 29.maí milli kl 18 og 20:20. 11 júní milli kl 10:08 og 12:05. 

Verkið er 24 klukkustunda langt og samanstendur af klippum úr bíómyndum sem fjalla um tímann. Þá er annað hvort talað um hvað tímanum líður eða klukkur sjást á skjánum. Stundum langt í bakgrunni og stundum armbandsúr á hendi. 

Í hádeginu voru margir eðlilega að borða. Ég hafði ekkert borðað því ég var að syngja í messu og fékk bara kaffi áður en ég lagði af stað til að vera mætt kl 10:15 til að æfa fyrir messu kl 11. Ég var með tvær kleinur í vasanum sem ég laumaðist til að maula. Svo sat ég bara þarna og horfði á tímann líða. Og mér var alveg sama þó fólkið kæmi og færi án þess að ég fengi að vita hvað gerðist næst. Ég var eiginlega fegin að hoppa bara yfir í næsta klipp. Sem ég vissi að færi farið eftir smástund. 

Það hefði kannski ekki átt að koma mér á óvart að miklu færri klippur voru af konum en körlum. Verkið er frá árinu 2010 en það er unnið upp úr myndum af videólegum í London og myndefnið nokkuð komið til ára sinna. Kannski er tíminn karllægur í hugum kvikmyndagerðarfólks? Konurnar eru yfirleitt  með körlum eða einar í einhverskonar örvæntingu. Held ég hafi einu sinni séð tvær konur tala um eitthvað annað en karla. En mjög margir karlar að tala við aðra karla um annað en konur. Mikið um einhverskonar háska, karlar minna aðra karla á að fresturinn til að gera eitthvað, klára eitthvað, skila einhverju sé að renna út. Tíminn er að renna út. Klukkan tifar hátt og órólega yfir allt saman. Þegar tíminn er í forgurnni er tifið mikilvægast. Það er ómögulegt fyrir okkur að sjá fyrir okkur líf sem ekki er undir harðstjórn klukkunnar. 

Það er meira að segja til ömurlegt fyrirbæri sem eru stimpilklukkur. Þær koma fyrir milli kl 16 og 17 í The Clock. Þar eru þær svarthvítar og ævafornar of fáránlegar. En gera flott hljóð; !Kloom!: sorglegt að hugsa sér að þetta ógeð sé enn til. Stimplar til að merkja afplánun og ekkert annað. Í fullkominni í andstöðu við mannlega reisn og hugvit. “Þú ert einskis virði nema þú stimplir þig inn og út. Þú ert bara tímans þíns virði. Það eina sem þú hefur fram að bjóða er sandkorn út tímaglasinu þínu.” 

Það verður ekki annað sagt en að verkið sé listavel gert. Áferðin á flæðinu er þannig að það vekur ekki mikla eftirtekt að allir bútar verksins hafi líklega haft mismunandi liti, birtu og hljóð. 

Hljóðmyndin er sérstaklega flott og gefur upplifuninni mikið. Hljóðið kemur oft á undan myndinni eða flæðir inn í næstu mynd. Tónlist er notuð á mjög áhrifamikinn hátt. Það var gaman að heyra mikið af tréblásturs hljóðfærum rétt fyrir hádegi. Minnti á gamla kvikmyndatónlist þar sem mikið var um laglínur sem áttu að undirstinga svipbrigði og túlka uppákomur í myndinni. Þá var lítið um breiðan strengjasveitarhljóm sem einkennir svo mikið af kvikmyndatónlist á síðustu árum. 

Endalaust klukkutif tengdi allt verkið saman og undirstrikaði hvað verkið fjallar um. Mér fannst ég þó ekki tengja beinlínis persónulega við háskann um tímaglasið, memento mori. Samt fór ég á afmælisdaginn minn að sjá verkið. Kannski er það vegna þess ég sá sjálfa mig ekki í myndefninu. Ég tengi ekki við þessar örvæntingafullu konur sem snúast um karla. Þó fannst mér gaman að sjá þverflautu í nærmynd, hljóðfærið mitt eins og djásn í miðri hringiðunni. Ég tengi nú við það. Mér fannst ég sjá heiminn í kring um mig hafa breyst og vera að breytast. Gamaldags símhringingar eiga lítið skilt við símann minn sem hringir með fagurri söngröddu Jonathans Groff. Símhringingarnar voru líkt og klukkutifið oftast settar fremst í hljóðmyndina og skáru þannig háskalega í eyrun. 

En síminn hringdi í einni mynd og svarað var í annarri. Þannig var annarleikinn uppmálaður þar sem enginn var að hlusta en allir að tala. Lestir fóru frá einum lestarpalli og runnu í hlað á öðrum. Ekkert hangir saman nema á tímanum.